Το βράδυ της 4ης Οκτωβρίου του 2024, στην πόλη της ακτιβίστριας Σάντρα Ντομίνγκεζ, τη Μαρία Λομπάρντο ντε Κάσο στο νότιο Μεξικό, ο ουρανός ήταν δυσοίωνος. Η πόλη χτυπιόταν από μια σφοδρή καταιγίδα.
Το βράδυ της 4ης Οκτωβρίου του 2024 ήταν η τελευταία φορά που η οικογένεια της Ντομίνγκεζ, μιας ακτιβίστριας που είχε αφιερώσει τη ζωή της στον αγώνα κατά της γυναικοκτονίας, είχε νέα της.
Έπειτα από τρεις ημέρες σιωπής, η αδελφή της, Κίσα Ντομίνγκεζ, μαζί με τη μητέρα τους, Αραθέλι Μαρτίνεζ Βιγιανουέβα, ξεκίνησαν το οκτάωρο ταξίδι από την πόλη της Οαχάκα. Όταν έφτασαν στο σπίτι της Σάντρα, το βρήκαν άδειο. Το αυτοκίνητό της ήταν εγκαταλειμμένο. Ο σύζυγός της είχε επίσης εξαφανιστεί.
Έξι μήνες αργότερα, στις 24 Απριλίου του 2025, τα σώματα του ζευγαριού βρέθηκαν σε ένα ράντσο 34 χιλιόμετρα μακριά από τη Μαρία Λομπάρντο.
Η Σάντρα και ο σύζυγός της, Αλεξάντερ Ερνάντεζ, θα μπορούσαν να είχαν καταγραφεί ως δύο ακόμα θύματα της βίας που μαστίζει το Μεξικό, όπου περίπου 30.000 άνθρωποι δολοφονούνται κάθε χρόνο.
Όμως η υπόθεση τράβηξε την προσοχή του έθνους, καθώς η Σάντρα ήταν μια φεμινίστρια ακτιβίστρια, γνωστή για την αρωγή που παρείχε σε οικογένειες εξαφανισμένων γυναικών. Δύο φορές, μάλιστα, είχε συγκλονίσει το πολιτικό κατεστημένο της Οαχάκα, καταγγέλλοντας ισχυρούς άνδρες για τη συμμετοχή τους σε μισογυνιστικές ομάδες στο WhatsApp.
Ο σάλος που προκλήθηκε από την εξαφάνισή της έδωσε ώθηση στην έρευνα, οδηγώντας στην ανακάλυψη των σορών – μια εξαίρεση σε μια χώρα όπου οι περισσότεροι αγνοούμενοι δεν βρίσκονται ποτέ.
Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει: ποιος δολοφόνησε το ζευγάρι και γιατί;
Ο ακτιβισμός της Ντομίνγκεζ την έφερε συχνά αντιμέτωπη με τις τοπικές, ανδροκρατούμενες πολιτικές κλίκες. Το 2020, όταν ανακάλυψε μια μισογυνιστική ομάδα στο WhatsApp, στην οποία πολιτικοί και αξιωματούχοι μοιράζονταν προσωπικές εικόνες γυναικών, συμπεριλαμβανομένης της ίδιας, δεν δίστασε να την καταγγείλει
Η φωνή και το τίμημα
Οι Αρχές ισχυρίζονται ότι η Σάντρα ήταν «παράπλευρη απώλεια» σε μια σύγκρουση μεταξύ εγκληματικών ομάδων. Η οικογένειά της, που πλέον φροντίζει την έφηβη κόρη της, είναι πεπεισμένη ότι ο φόνος της συνδέεται με τον ακτιβισμό της.
Γεννημένη σε μια κοινότητα των αυτοχθόνων Μίξε στην Οαχάκα, η Σάντρα Ντομίνγκεζ σπούδασε νομική και ίδρυσε την Ένωση Φιλελεύθερων Γυναικών της Οαχάκα, έναν σύλλογο για την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών.
Ενθάρρυνε τις γυναίκες των κοινοτήτων της, πολλές από τις οποίες είναι σχετικά φτωχές και περιθωριοποιημένες, να ασχοληθούν με την πολιτική, ενώ παράλληλα έσωζε γυναίκες από την ενδοοικογενειακή βία.
«Η Σάντρα ήταν πρωτοπόρος, μια γυναίκα που στάθηκε απέναντι σε άνδρες με μασέτες», λέει ένας φίλος της, που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του για λόγους ασφαλείας. «Οι Αρχές δεν αναμειγνύονται σε τέτοια θέματα, λένε πως είναι συζυγικά προβλήματα. Εκείνη πάντα έλεγε ότι έπρεπε να είμαστε ατρόμητες».
Ο ακτιβισμός της Ντομίνγκεζ την έφερε συχνά αντιμέτωπη με τις τοπικές, ανδροκρατούμενες πολιτικές κλίκες. Το 2020, όταν ανακάλυψε μια μισογυνιστική ομάδα στο WhatsApp, στην οποία πολιτικοί και αξιωματούχοι μοιράζονταν προσωπικές εικόνες γυναικών των αυτοχθόνων, συμπεριλαμβανομένης της ίδιας, δεν δίστασε να την καταγγείλει.
Ο σάλος που ακολούθησε στοίχισε στους εμπλεκόμενους άνδρες, που έχασαν τις δουλειές τους ή αναγκάστηκαν να αποσύρουν τις υποψηφιότητές τους για πολιτικά αξιώματα. Ωστόσο, όπως λέει η οικογένειά της, το τίμημα ήταν πιο ακριβό για την ίδια. «Η Σάντρα έχασε πολλούς φίλους στην πολιτική», λέει η Κίσα.
«Η υπόθεση πήρε φωτιά επειδή αυτή ήταν η γυναίκα που είχε ορθώσει το ανάστημα της. Συνειδητοποιήσαμε ότι αν τους αφήναμε να πάρουν μια από εμάς τώρα, θα μπορούσαν να πάρουν οποιαδήποτε από εμάς»
Το 2023, η Σάντρα Ντομίνγκεζ βρέθηκε και πάλι στις ειδήσεις, όταν βοήθησε την Αραθέλι Κρουζ, μια οικονομολόγο, να καταγγείλει τον πρώην σύντροφό της, μια ισχυρή πολιτική φιγούρα της Οαχάκα, για ενδοοικογενειακή βία και για τη συμμετοχή του σε μια ακόμα μισογυνιστική ομάδα στο WhatsApp. «Χωρίς να με γνωρίζει, ήρθε για να με υπερασπιστεί. Ήταν η καλύτερη φίλη που θα μπορούσα να είχα βρει εκείνη τη στιγμή», λέει η Κρουζ.
Μετά από αυτό, η οικογένειά της λέει ότι η Σάντρα δεχόταν ανώνυμα τηλεφωνήματα που της περιέγραφαν τις κινήσεις της και της έλεγαν ότι θα ήταν «η σκιά» της.
Όταν η Κρουζ κέρδισε μια έδρα στο κοινοβούλιο στις εκλογές του 2024, ζήτησε από τη Σάντρα να ενταχθεί στην ομάδα της στην Πόλη του Μεξικού, αλλά εκείνη αρνήθηκε. «Τη ρώτησα αν είχα κάνει κάτι λάθος. Απλά μου είπε, ‘Όχι, απλώς πρόσεχε τον εαυτό σου.’ Και αυτό με ανησύχησε. Γιατί το είπε;», θυμάται η Κρουζ.
Λίγους μήνες αργότερα, η Σάντρα Ντομίνγκεζ, τότε 38 ετών, εξαφανίστηκε.
Πικρή λύτρωση και φόβος
Η οικογένειά της Ντομίνγκεζ κατέθεσε αμέσως αναφορά για την εξαφάνισή της, αλλά οι τοπικοί αξιωματούχοι ήταν αρνητικοί. «Μας είπαν να περιμένουμε μερικές ημέρες, για να ελέγξουμε ότι η Σάντρα δεν είχε πάει απλώς να διασκεδάσει», λέει η Κίσα. Οι φίλοι τους τούς είπαν ότι δεν ήταν ασφαλές να μείνουν στην πόλη, καθώς μια κόκκινη νταλίκα τους παρακολουθούσε.
Η υπόθεση έλαβε εθνικές διαστάσεις στις 11 Οκτωβρίου του 2024, όταν η οικογένεια έδωσε συνέντευξη Τύπου στην πόλη της Οαχάκα.
Μετά από αυτή, ο ΟΗΕ και διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ζήτησαν από τις Αρχές να δράσουν άμεσα.
«Η υπόθεση πήρε φωτιά επειδή αυτή ήταν η γυναίκα που είχε ορθώσει το ανάστημα της. Συνειδητοποιήσαμε ότι αν τους αφήναμε να πάρουν μια από εμάς τώρα, θα μπορούσαν να πάρουν οποιαδήποτε από εμάς», λέει η Γιέσικα Σάντσεζ Μάγια, διευθύντρια του φεμινιστικού οργανισμού Consorcio Oaxaca.
Στο Μεξικό, περίπου 2.500 γυναίκες δολοφονούνται κάθε χρόνο, αλλά λιγότερο από το ένα τρίτο των περιπτώσεων χαρακτηρίζεται ως γυναικοκτονία
Τον Απρίλιο του 2025, όταν βρέθηκαν οι σοροί του ζευγαριού, η αποσύνθεση ήταν προχωρημένη. Οι Αρχές είπαν ότι θα χρειαζόντουσαν μήνες για να επιβεβαιώσουν την ταυτότητά τους. Η Κίσα, που είναι οδοντίατρος, δεν μπορούσε να περιμένει. Παρά τις προειδοποιήσεις των Αρχών για την ψυχική της υγεία, προχώρησε η ίδια στην αναγνώριση. «Η ευημερία μου είχε πάει στο διάολο πολύ πριν από αυτό», λέει η ίδια.
Με την ανακάλυψη της Σάντρα, η οικογένεια βρήκε μια πικρή μορφή λύτρωσης, που λίγες οικογένειες αγνοουμένων στο Μεξικό καταφέρνουν να βρουν. Ωστόσο, η αλήθεια ίσως να μην αποκαλυφθεί ποτέ.
Οι Αρχές επιμένουν ότι η εξαφάνιση της Σάντρα σχετιζόταν με το οργανωμένο έγκλημα, υποστηρίζοντας ότι ο σύζυγός της ήταν μέλος εγκληματικής ομάδας. Η οικογένεια, ωστόσο, είναι εξοργισμένη με το σενάριο αυτό και ζητά να διερευνηθεί ο ακτιβισμός της ως βασική γραμμή έρευνας.
Θάνατος στους ακτιβιστές
Η Οαχάκα είναι η πιο επικίνδυνη πολιτεία του Μεξικού για τους ακτιβιστές.
Από το 2018, 58 άνθρωποι έχουν δολοφονηθεί και άλλοι έξι αγνοούνται. Στο Μεξικό, περίπου 2.500 γυναίκες δολοφονούνται κάθε χρόνο, αλλά λιγότερο από το ένα τρίτο των περιπτώσεων χαρακτηρίζεται ως γυναικοκτονία. Επίσης, λιγότερο από το ένα τέταρτο των γυναικοκτονιών τιμωρείται.
Από την εύρεση της σορού της Σάντρα μέχρι σήμερα, η οικογένειά της δεν έχει λάβει καμία ενημέρωση για την έρευνα σημειώνει ο The Guardian.
Παρότι φοβάται –λέει ότι άγνωστοι τους παρακολουθούν και τους βγάζουν φωτογραφίες– επιμένει να μιλάει αναζητώντας την αλήθεια.
«Θέλω οι γυναίκες να μπορούν να μιλούν χωρίς να φιμώνονται», λέει η Κίσα.
Πηγή: www.in.gr