«Πήγαινε στην κουζίνα». Αυτό δεν είναι μεμονωμένο σχόλιο κάποιου ανώνυμου χρήστη. Είναι μέρος μιας καθημερινής, ωμής, σεξιστικής επίθεσης που δέχονται γυναίκες πολιτικοί απλώς και μόνο επειδή τολμούν να εκφραστούν δημόσια.
Οι επιθέσεις αυτές δεν στοχεύουν πολιτικές θέσεις ή ιδεολογίες, αλλά το φύλο. Στον κόσμο των social media, η γυναίκα που τολμά να μιλήσει, ειδικά για θέματα όπως ο φεμινισμός, πληρώνει το τίμημα της ίδιας της φωνής της. Και όσο πιο νέα ή άγνωστη είναι, τόσο πιο εύκολα γίνεται στόχος. Δεν αποτελεί εξαίρεση, αλλά κανόνα.
Η Giulia Fossati μπήκε στην ιταλική πολιτική γύρω στο 2021 και άρχισε να χρησιμοποιεί συστηματικά τα social media για να εκφράζει τις απόψεις της για θέματα όπως η μετανάστευση, ο ρατσισμός και ο φεμινισμός. Όμως η διαδικτυακή της παρουσία είχε τίμημα.
«Υπάρχει πολλή βία στα social media», λέει η Fossati, μέλος του κεντροαριστερού Partito Democratico, η οποία εκπροσωπεί τις γυναίκες μέλη του κόμματος στην Παβία, κοντά στο Μιλάνο.
«Λαμβάνω πολλά σχόλια, ειδικά όταν μιλάω για φεμινιστικά θέματα», είπε στο Euronews Next, αναφέροντας χαρακτηριστικά παραδείγματα όπως: «πήγαινε στην κουζίνα» ή «ανόητη, σκάσε».
Η Fossati δεν είναι ακόμη ευρέως γνωστή στον ιταλικό πολιτικό χώρο, ωστόσο ήδη δέχεται διαδικτυακές παρενοχλήσεις – με τις προσβολές να συνδυάζουν συχνά το φύλο και την ηλικία της.
«Με αποκαλούν ‘νέα γυναίκα’ με τρόπο που με κάνει να φαίνομαι λιγότερο σοβαρή και λιγότερο άξια υπεράσπισης από την κοινωνία».
Δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό
Η εμπειρία της Fossati δεν είναι η εξαίρεση. Σύμφωνα με μια νέα αξιολογημένη επιστημονική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Politics and Gender, οι γυναίκες πολιτικοί είναι πιο πιθανό από τους άνδρες συναδέλφους τους να δεχτούν επιθέσεις λόγω ταυτότητας φύλου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Οι ερευνητές ανέλυσαν περισσότερες από 23 εκατομμύρια αναρτήσεις στην πλατφόρμα X (πρώην Twitter), που απευθύνονταν σε πολιτικούς στη Γερμανία, την Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες – την περίοδο που η πλατφόρμα διατηρούσε ακόμη ενεργή πολιτική εποπτείας περιεχομένου.
Ενώ άνδρες και γυναίκες πολιτικοί δέχονται παρόμοιο αριθμό επιθέσεων, η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι άνδρες στοχοποιούνται με γενικές προσβολές, ενώ οι γυναίκες περισσότερο για την εμφάνισή τους, το φύλο τους, την εθνικότητα ή την προσωπική τους ηθική.
Στην Ευρώπη, η αναγνωρισιμότητα δεν φαίνεται να παίζει ρόλο. Οι γυναίκες πολιτικοί δέχονται τοξικά tweets ανεξαρτήτως του πόσο γνωστές είναι και είναι συνολικά πιο εκτεθειμένες σε τέτοιες επιθέσεις σε σχέση με τους άνδρες.
Η μελέτη όρισε ως «μη πολιτισμένες» τις αναρτήσεις που περιέχουν ρητορική μίσους, έμφυλα στερεότυπα, αποκλειστική γλώσσα (όπως «οι γυναίκες πρέπει να μένουν στο σπίτι αντί να κάνουν πολιτική»), απειλές, προσωπικές επιθέσεις («ψεύτρα», «προδότρια»), χυδαιότητες, σαρκασμό, κραυγές με κεφαλαία και περιεχόμενο ταπεινωτικό ή υποκινητικό.
Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι αυτές οι επιθέσεις μπορεί να ωθήσουν τις γυναίκες να περιορίσουν την παρουσία τους στο διαδίκτυο ή και να αποθαρρυνθούν από τη συμμετοχή στην πολιτική.
Οι βαθιές ρίζες του διαδικτυακού μίσους προς τις γυναίκες
Η μελέτη πάντως έχει περιορισμούς. Η καθηγήτρια σπουδών φύλου Andrea Pető από το Central European University στη Βιέννη, επέκρινε τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, επισημαίνοντας πως ενώ τα μοντέλα αυτά εντοπίζουν ρητές απειλές, δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν πιο λεπτές μορφές λεκτικής επιθετικότητας.
«Η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να αντιληφθεί τις αποχρώσεις», δήλωσε στην Euronews Next. Επίσης, επισήμανε ότι με το να χαρακτηρίζονται κάποια σχόλια ως «μη πολιτισμένα» μπορεί να χάνεται το πλαίσιο – όπως το ότι πολλοί δημοκρατικοί ψηφοφόροι συμμερίζονται αυτές τις απόψεις.
Παρόλα αυτά, τα γενικά συμπεράσματα της μελέτης δεν ξαφνιάζουν τους ειδικούς. Η διαδικτυακή παρενόχληση των γυναικών αποτελεί αντικείμενο μελέτης και συζήτησης εδώ και χρόνια, με στόχο την κατανόηση και την αλλαγή του νομικού πλαισίου.
Εξάλλου, η εξουσία, η πολιτική και ο δημόσιος λόγος παραδοσιακά δεν συνδέονταν με γυναικείες ταυτότητες. Σκεφτείτε μόνο το δικαίωμα ψήφου: σε χώρες όπως η Ελλάδα, η καθολική ψήφος στις εθνικές εκλογές καθιερώθηκε μόλις το 1952.
Η κληρονομιά αυτής της ανισότητας είναι ορατή ακόμη και σήμερα. Όταν οι γυναίκες εισέρχονται στους πολιτικούς χώρους – ακόμη και στα social media – συχνά αντιμετωπίζουν επιθέσεις επειδή είναι γυναίκες, λέει η Pető.
«Οι γυναίκες αναμένεται να βρίσκονται στον ιδιωτικό χώρο, και όσες αμφισβητούν αυτό τον διαχωρισμό – είτε είναι μάγισσες, είτε η Μαρί Κιουρί, είτε δημοτικές σύμβουλοι ή βουλεύτριες – αντιμετωπίζουν κάποια μορφή πειθαρχικής αντίδρασης από τον δημόσιο χώρο, που εξακολουθεί να ελέγχεται από άνδρες», είπε.
Η τεχνολογία ως καθρέφτης του προβλήματος
Αλλά τι ευθύνεται τελικά; Οι βαθιά ριζωμένες κοινωνικές αντιλήψεις ή τα τεχνολογικά συστήματα που τις ενισχύουν; Ή και τα δύο;
«Η τεχνολογία συχνά λειτουργεί σαν καθρέφτης», εξηγεί η Sandra Wachter, καθηγήτρια τεχνολογίας και ρύθμισης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και στο Hasso Plattner Institute στο Πότσνταμ.
«Όσοι βιώνουν ήδη καταπίεση και διακρίσεις στην κοινωνία, τις υφίστανται σε μεγαλύτερη κλίμακα όταν η τεχνολογία εφαρμόζεται χωρίς περιορισμούς. Γι’ αυτό είναι απαραίτητος ο νόμος», είπε.
Η Wachter σημείωσε επίσης ότι πέρα από τις κοινωνικές και ιστορικές αιτίες, οι επιθέσεις κατά των γυναικών στο διαδίκτυο τροφοδοτούνται και από τα οικονομικά συμφέροντα των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας.
Τα επιχειρηματικά τους μοντέλα έχουν σχεδιαστεί για να κρατούν τους χρήστες online όσο το δυνατόν περισσότερο, ώστε να βλέπουν περισσότερες διαφημίσεις.
«Αυτό που κρατά τους ανθρώπους συνδεδεμένους είναι το εξοργιστικό, το προκλητικό», είπε.
Γι’ αυτό και οι ψευδείς ειδήσεις, που συχνά έχουν κραυγαλέο και αισθησιακό ύφος, τείνουν να διαδίδονται πιο γρήγορα και μακριά από τις έγκυρες πληροφορίες.
Κι όμως, πολλοί δεν γνωρίζουν καν το πρόβλημα, σημείωσε η Wachter. Τα θύματα διαδικτυακών επιθέσεων συχνά κατηγορούνται, ενώ οι δράστες – ακόμη και οι αρχές – αδυνατούν να κατανοήσουν πόσο σοβαρές είναι οι συνέπειες, εν μέρει επειδή συμβαίνουν σε ψηφιακό περιβάλλον.
Πηγή: www.in.gr