Σε μια από τις πιο απομακρυσμένες και δύσβατες περιοχές του Αφγανιστάν, η πρόσβαση σε υγειονομική φροντίδα για μητέρες και παιδιά αποτελούσε μέχρι πρόσφατα μια υπόθεση ζωής και θανάτου. Στην καρδιά αυτής της κρίσης βρίσκονται μικρές οικογενειακές κλινικές που, παρά τις αναταράξεις δεκαετιών, λειτουργούσαν ως μοναδικός φάρος ελπίδας για την τοπική κοινωνία. Μία από αυτές ήταν η κλινική στο Μελμαστόκ, στην ορεινή επαρχία Daikundi, όπου η μαία Ατίφα αφιέρωσε τη ζωή της στη φροντίδα των πιο ευάλωτων.
Τα τελευταία 12 χρόνια, η μικρή αυτή οικογενειακή κλινική στο Μελμαστόκ αντιμετώπισε πολλές αναταράξεις – από την άνοδο των Ταλιμπάν έως την αποχώρηση των διεθνών στρατευμάτων και την κατάρρευση της κυβέρνησης που υποστηριζόταν από τις ΗΠΑ στην Καμπούλ το 2021. Από τότε, καθώς οι Ταλιμπάν επέστρεψαν στην εξουσία και επανέφεραν περιοριστικά διατάγματα για τις γυναίκες και τα κορίτσια, η κλινική και η 34χρονη μαία Ατίφα συνέχισαν να προσφέρουν γραμμή ζωής για μητέρες και μικρά παιδιά. Μέχρι φέτος το καλοκαίρι. Τον Ιούλιο, η κλινική έκλεισε οριστικά. Για την Ατίφα, που όπως πολλές τοπικές γυναίκες χρησιμοποιεί μόνο το πρώτο της όνομα, αυτό σημαίνει ένα πράγμα: «Οι μητέρες και τα παιδιά θα πεθάνουν».
Ο λόγος; Η δραστική μείωση από την Ουάσινγκτον της ανθρωπιστικής βοήθειας προς το Αφγανιστάν, η οποία μέχρι πρόσφατα αποτελούσε τη μεγαλύτερη πηγή αναπτυξιακής στήριξης για τους απλούς Αφγανούς. Η στήριξη αυτή ήταν κρίσιμη για την επιβίωση των υγειονομικών και άλλων αναπτυξιακών προγραμμάτων στη χώρα, με τη ροή χρημάτων να γίνεται μέσω του ΟΗΕ και των συνεργατών του. Ωστόσο, από τον Αύγουστο φέτος, οι περικοπές χρηματοδότησης έχουν οδηγήσει σε αναστολή ή κλείσιμο 422 υγειονομικών μονάδων στη χώρα.
Λουκέτο σε πάνω από 100 κλινικές
Μεταξύ αυτών βρίσκονται 21 οικογενειακές κλινικές στην Daikundi, συμπεριλαμβανομένης και της κλινικής της Ατίφα. Επίσημα γνωστές ως «Οικογενειακά Κέντρα Υγείας», με προσωπικό που αποτελείται από μεμονωμένες μαίες όπως η Ατίφα, μια καθαρίστρια και έναν φύλακα, οι κλινικές παρείχαν φροντίδα σε γυναίκες και παιδιά σε περιοχές όπου οι κοινότητες δεν έχουν πρόσβαση σε άλλες υγειονομικές δομές. Πανεθνικά, περισσότερες από 100 τέτοιες κλινικές έχουν κλείσει λόγω των περικοπών.
Οι συνέπειες ήταν συχνά τραγικές. Τον Απρίλιο, ο Ali Hassan μετέφερε επειγόντως την έγκυο γυναίκα του Mariam στο τοπικό Οικογενειακό Κέντρο Υγείας στην Taiko, όταν εκείνη παραπονέθηκε για έντονο πόνο, πιστεύοντας ότι ο τοκετός ήταν κοντά. Μετά από ώρες αναμονής για τη μαία, διαπίστωσαν ότι η κλινική είχε κλείσει και η μαία είχε απολυθεί. Απελπισμένοι, κατευθύνθηκαν σε ένα νοσοκομείο της περιοχής, πέντε ώρες μακριά με αυτοκίνητο. Ήταν πολύ αργά. Η Mariam, 38 ετών, και το παιδί τους υπέκυψαν λίγο αφότου έφτασαν. «Υπήρχε πιθανότητα να σωθούν και η μητέρα και το παιδί… ή τουλάχιστον η μητέρα [αν η κλινική ήταν ανοιχτή]», δήλωσε η μαία Sediqa στο TIME.
Ο διευθυντής του νοσοκομείου, Eztaullah Alizada, συμφώνησε, προσθέτοντας: «Αυτές οι γυναίκες ζουν μακριά, και μερικές φορές ο τοκετός ξεκινάει ενδιάμεσα. Όταν φτάνουν, είναι κοντά στο να πεθάνουν».
«Όλες φοβόμαστε μήπως πεθάνουμε εμείς ή τα παιδιά μας»
Παγκοσμίως, η τάση είναι αντίθετη. Χρόνια παρεμβάσεων από τοπικούς και διεθνείς φορείς σημαίνουν ότι σήμερα οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να επιβιώσουν από τον τοκετό, με τη μητρική θνησιμότητα να μειώνεται κατά 40% από το 2000 έως το 2023, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).
Όμως οι περικοπές μπορούν να ωθήσουν το Αφγανιστάν, που ήδη υποφέρει από σχετικά υψηλά επίπεδα μητρικών θανάτων, προς την αντίθετη κατεύθυνση. Σχεδόν τα δύο τρίτα των παγκόσμιων μητρικών θανάτων συμβαίνουν σε χώρες σαν το Αφγανιστάν, που πλήττονται από «ευθραυστότητα ή σύγκρουση», σύμφωνα με τον ΠΟΥ. Όπως είπε η Kurshid, 30 ετών και έγκυος στην Daikundi, «Όλες φοβόμαστε μήπως πεθάνουμε εμείς ή τα παιδιά μας».
Ο χειμώνας τρομάζει περισσότερο τις γυναίκες του Αφγανιστάν
Πέρα από τις έγκυες γυναίκες, οι κλινικές παρείχαν φροντίδα σε μικρά παιδιά – και το κλείσιμό τους έχει προκαλέσει τρόμο σε πολλές οικογένειες, όπως η Mariam, 24 ετών, με τρία μικρά παιδιά. Πέρυσι έχασε την 5 μηνών κόρη της, όταν το παιδί αρρώστησε. Αδυνατώντας να πληρώσει ταξί, προσπαθούσε να την μεταφέρει στο πλησιέστερο κέντρο υγείας, περίπου μία ώρα με τα πόδια, όταν το παιδί πέθανε. Τώρα, το πλησιέστερο κέντρο υγείας είναι περισσότερο από διπλάσιο σε απόσταση, ακόμη και με αυτοκίνητο. «Ο χειμώνας», λέει στο TIME, «είναι ακόμη πιο τρομακτικός».
Για τις μαίες, οι κλεισίματα στέρησαν τα μέσα επιβίωσής τους σε μια ήδη καταβεβλημένη οικονομία. «Γίνομαι καθημερινά πιο αδύναμη και μεγαλύτερη», λέει η Gul Chaman, μαία στην κοιλάδα Waras της Daikundi, φοβούμενη για το τι θα συμβεί όταν εξαντλήσει τις οικονομίες της. «Φοβάμαι για μένα και το μέλλον των παιδιών μου».
Η Ατίφα φοβάται επίσης. Δεν διαθέτει πλέον ούτε τα βασικά εφόδια για να δουλέψει ιδιωτικά. Είναι απλά επικίνδυνο, αναγκάζοντάς την να αρνείται πρώην ασθενείς, όπως η Soghra, μια νέα γυναίκα στα 30 της, που λίγες μέρες πριν το κλείσιμο της κλινικής, δήλωσε στο TIME ότι ήταν «τρομοκρατημένη» από τον τοκετό.
Δυστυχώς, οι χειρότεροι φόβοι της επιβεβαιώθηκαν τον Ιούλιο, όταν η Soghra μπήκε σε τοκετό. Χωρίς εφόδια για ασφαλή βοήθεια, η Ατίφα την παρέπεμψε σε άλλη κλινική δύο ώρες μακριά με αυτοκίνητο. «Δεν ξέρω αν έγινε στη διαδρομή ή εκεί», λέει η Ατίφα, «αλλά έχασε το παιδί της».
Πηγή: www.in.gr