Το αβοκάντο ξεπερνά τα όρια ενός απλού τροφίμου και έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σε ένα σύμβολο με παγκόσμιες κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις. Μέσα από την κρίση του νερού, τους δασμολογικούς πολέμους, την εκμετάλλευση των εργατών, το οργανωμένο έγκλημα και την καταστροφή των δασών, φωτίζει τα σκοτεινά παρασκήνια της παραγωγής του.
Ταυτόχρονα, αντικατοπτρίζει την εμμονή της σύγχρονης κοινωνίας με τις δίαιτες και τη διατροφική κουλτούρα, παραμορφώνοντας συχνά την πραγματική εικόνα για τη φυσικότητα και το υγιεινό αποτύπωμά του.
Αυτό το φαινομενικά αθώο και υγιεινό προϊόν είναι ένα παράθυρο για την κατανόηση των σύγχρονων παγκόσμιων προκλήσεων και αντιφάσεων, που πολλοί αποκαλούν «θερμόμετρο της κοινωνίας» ή, όπως ανέφερε η «El Pais», ένα φρούτο «που εξηγεί τον κόσμο».
Εάν στον 20ό αιώνα προσπαθήσαμε να εξηγήσουμε τον κόσμο μέσω του Big Mac, στον 21ο αιώνα το κάνουμε με το αβοκάντο, σημειώνει ο Χάβι Σάντσο στην ισπανική εφημερίδα. Αλλωστε σύμφωνα με μελέτη της Rabobank, το 2030 θα είναι το πιο εμπορευματοποιημένο φρούτο του πλανήτη, ξεπερνώντας τα 3,2 εκατομμύρια τόνους τον χρόνο.
Συμβολισμός και κοινωνική διάσταση
Το αβοκάντο είναι το τελευταίο «μαγικό» φρούτο της δυτικής κοινωνίας, που συνδέεται με την υγιεινή διατροφή και τη νέα κουλτούρα ευημερίας. Εγινε ιδιαίτερα δημοφιλές ειδικά στην Αμερική και στην Ευρώπη, ως ένα σύμβολο ευεξίας και μοντέρνου τρόπου ζωής. Η προβολή του «αβοκάντο-τοστ» σε διάφορες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης ενισχύει αυτή την εικόνα ενός υγιεινού και «εκλεπτυσμένου» τρόπου διατροφής.
Παγκόσμια ζήτηση και οικονομικές επιπτώσεις
Η αυξανόμενη ζήτηση για αβοκάντο τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει σε μια έκρηξη παραγωγής, με χώρες όπως το Μεξικό, το Περού και η Χιλή να είναι οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς. Ωστόσο, αυτή η αυξημένη ζήτηση έχει προκαλέσει και σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Στο Μεξικό, η εμπορευματοποίηση του αβοκάντο έχει οδηγήσει σε σοβαρές συγκρούσεις για την κατανομή των εσόδων και τη διαχείριση των φυσικών πόρων. Υπάρχουν επίσης αναφορές για τη σύνδεση της παραγωγής αβοκάντο με τη δράση των καρτέλ ναρκωτικών στην περιοχή, καθώς οι οικονομικές ανταμοιβές είναι υψηλές και προσελκύουν εγκληματικές ομάδες.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε να επιβάλει δασμούς 25% σε προϊόντα καθημερινής χρήσης από το Μεξικό, στα οποία περιλαμβάνεται το αβοκάντο, καθώς η χώρα είναι η κορυφαία παραγωγός στον κόσμο. Από τον εκβιασμό των παραγωγών μέχρι τον έλεγχο των μεταφορών, η καλλιέργεια συνδέεται με τη βία. Σε αυτό προστίθεται και η αποψίλωση των δασών: μια περιοχή παρόμοια με το νησί της Χαβάης έχει ήδη καταστραφεί. Δρυς, πεύκα και εκτοπισμένες κοινότητες ιθαγενών… για να μη λείπει η γουακαμόλε από τα τοστ μας.
Περιβαλλοντική επίπτωση
Η παραγωγή αβοκάντο έχει επίσης περιβαλλοντικές επιπτώσεις, καθώς απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού, και οι εκτάσεις καλλιέργειας αυξάνονται με συνέπεια την αποψίλωση δασών, κυρίως στη Λατινική Αμερική.
Η πίεση για πιο βιώσιμες πρακτικές καλλιέργειας του αβοκάντο έχει αναδειχθεί ως ένα από τα σημαντικότερα θέματα συζήτησης. Στα «πλην» δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς ότι ενώ όλα τα μοντέλα κλιματικής αλλαγής προβλέπουν περισσότερη ξηρασία, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, το αβοκάντο καταναλώνει 1.741 κυβικά μέτρα νερού ανά τόνο (η μπανάνα, όπως δείχνει η ίδια μελέτη, μόλις 340). Από κάθε δέντρο γίνεται συγκομιδή 80 έως 100 κιλών φρούτου.
Σύμβολο παγκοσμιοποίησης
Το αβοκάντο, όπως και άλλες «υπερτροφές» (superfoods), μπορεί να θεωρηθεί ένα σύμβολο της παγκοσμιοποίησης και της ανταλλαγής πολιτιστικών και καταναλωτικών τάσεων. Η αύξηση της δημοτικότητάς του δείχνει την ολοένα μεγαλύτερη τάση του κόσμου να επιλέγει τροφές που θεωρούνται «υγιεινές» ή «υψηλής ποιότητας», ενισχύοντας τη σύνδεση των κοινωνικών τάξεων με την κατανάλωση και την αντίληψη για τον εαυτό τους.
Ωστόσο, όσο κι αν το βλέπουμε ως την επιτομή του υγιούς και φυσικού, πίσω του υπάρχει μια εντατική και επιβλαβής βιομηχανία που στη βάση της περιλαμβάνεται αποψίλωση των δασών, λειψυδρία και απώλεια της βιοποικιλότητας. Στην εποχή της κοινωνικής δικτύωσης όμως, η διάσταση της «μόδας» στη διατροφική κουλτούρα και η δύναμη των επιρροών με την αντίστοιχη βιομηχανία να κάνει καλά τη δουλειά της, έχουν αναδείξει το αβοκάντο ως το υγιεινό, φυσικό και τέλειο φαγητό.
Η «αβοκαντοκρατία»
Επικριτές της υπερβολικής εμπορευματοποίησης του αβοκάντο αναφέρονται στην «αβοκαντοκρατία» ως μια μεταφορά για την κοινωνική τάξη που αναπτύσσεται γύρω από την κατανάλωση αυτού του φρούτου. Αν και είναι συνδεδεμένο με την ιδέα του «υγιεινού» τρόπου ζωής, αυτή η «αβοκαντοκρατία» μπορεί να αποτελεί και μια έκφραση κοινωνικής αλαζονείας ή τάσης προς τη διαφορετικότητα, καθώς το φρούτο είναι συχνά διαθέσιμο μόνο στους πιο εύπορους.
Ετσι το φρούτο, που ξεκίνησε ως τροφή των ιθαγενών στο Μεξικό, εξελίσσεται σε παγκόσμιο φαινόμενο, όχι μόνο για την ιδιαίτερη γεύση και τα οφέλη του στην υγεία, αλλά και ως «καθρέφτης» της σύγχρονης κοινωνίας, αντανακλώντας τις τάσεις της, τις ανισότητες, καθώς και τις αμφιλεγόμενες σχέσεις της με τη φύση και την παγκοσμιοποίηση.
Η άλλη πλευρά
Η αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση για αβοκάντο έχει οδηγήσει σε σημαντικές οικονομικές ευκαιρίες, αλλά και σε σοβαρές περιβαλλοντικές προκλήσεις. Οι καλλιέργειες απαιτούν τεράστιες ποσότητες νερού, ενώ η εντατική χρήση χημικών ουσιών οδηγεί σε υποβάθμιση του εδάφους.
Συνολικά, η παραγωγή αβοκάντο προσφέρει οικονομικά οφέλη, αλλά η βιωσιμότητά της εξαρτάται από την εφαρμογή περιβαλλοντικά υπεύθυνων πρακτικών. Το 2016 ιδρύθηκε ο WAO, συντομογραφία του Παγκόσμιου Οργανισμού Αβοκάντο που περιλαμβάνει παραγωγούς και εισαγωγείς από την Αυστρία μέχρι την Τανζανία και σκοπός του είναι να προωθήσει την κατανάλωση αυτού του φρούτου και να δημοσιεύει μελέτες που αναδεικνύουν τα οφέλη του και δίνουν εξηγήσεις για τα πιο αμφιλεγόμενα στοιχεία.
Το αβοκάντο τοστ που έγινε μόδα
Το 2011, η Ισπανίδα Πατρίσια Αλντα και ο Αργεντινός Σαντιάγκο Ριγκόνι άνοιξαν το Toma Café στην οδό Palma στη Μαδρίτη. Σήμερα το αβοκάντο τοστ (με βασικά υλικά φρυγανισμένο ψωμί και κομματάκια αβοκάντο από πάνω) κοστίζει 7 ευρώ στο μαγαζί τους που πουλάει περίπου 14.000 μερίδες τον χρόνο. Ο Ριγκόνι δεν θυμάται ακριβώς πώς ξεκίνησε η ιδέα. «Το είδαμε πρώτα στη Νέα Υόρκη. Αλλοι το είδαν στο Λος Αντζελες ή στο Βερολίνο. Και όλοι φέραμε αυτήν την ιδέα». Η ουσία είναι ένας νέος τρόπος κατανάλωσης βασισμένος στην υγιεινή διατροφή, το χειροποίητο αλλά και αυτό που προσφέρεται για φωτογράφιση! Σχεδιασμένα όλα σε περιβάλλοντα με προσοχή με μια μοντέρνα παλιά αίσθηση.
Η Γκουίνεθ Πάλτροου πάλαι ποτέ μούσα της υγιεινής διατροφής απογείωσε τη συνταγή του αβοκάντο τοστ στο βιβλίο της «It’s All Good». «Η όλη τελετουργία περιελάμβανε πέντε χιλιόμετρα τρέξιμο, ντους κι ύστερα επίσκεψη σε ένα καφέ με αέρα σικ-ρουστίκ για ένα αβοκάντο τοστ, φωτογραφία με το απαραίτητο φίλτρο και ανάρτηση στο Instagram». «Δεν είναι μόδα. Είναι εξέλιξη. Είναι μια πρόταση για ποιότητα κι αυτό ξεπερνά τις μόδες», τονίζει ο Ριγκόνι.
Από κοινωνιολογική άποψη πολλοί δεν φαντάζονταν ότι κάποια μέρα οι νέοι θα αποφάσιζαν να επενδύσουν σε ένα πρωινό γεύμα που θα επεδίωκαν μάλιστα να είναι υγιεινό. Οι ειδικοί όμως καταγράφουν ότι «οι τελευταίες γενιές ανησυχούν για το αν κοιμούνται καλά, αν πίνουν αρκετό νερό κι αυτό είναι κάτι που φαίνεται από τα προϊόντα που αγοράζουν και τις τεράστιες φιάλες νερού με τις οποίες κυκλοφορούν στον δρόμο. Οι προτιμήσεις διαμορφώνονται διαφορετικά και το ζητούμενο δεν είναι πλέον το να είναι κανείς αδύνατος αλλά να έχει ευζωία. Κατ’ επέκταση ό,τι υγιεινό και φυσικό κερδίζει πόντους. Ετσι το αβοκάντο που αποδείξεις ύπαρξής του στην περιοχή Κοξκατλάν (Μεξικό) χρονολογούνται 10.000 χρόνια πριν κυριαρχεί και σήμερα γιατί όπως εξηγεί η διατροφολόγος Ανχελα Κίντας, «είναι πλούσιο σε υγιεινά λιπαρά, ειδικά σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, τα οποία ωφελούν την καρδιαγγειακή υγεία και βοηθούν στη διατήρηση ενός καλού επιπέδου χοληστερόλης. Επίσης, είναι εξαιρετική πηγή φυτικών ινών, που συμβάλλει στον κορεσμό και στη σωστή λειτουργία του πεπτικού συστήματος».
Premium έκδοση ΤΑ ΝΕΑ
Πηγή: www.in.gr