Υπάρχει λόγος που η αρχαιολόγος Ερσίλια Ντ’Αμπρόσιο δεν μπορεί να συγκρατήσει τον ενθουσιασμό της καθώς οδηγεί μέσα από αμυδρά φωτισμένα περάσματα βαθιά κάτω από τον λόφο του Καπιτωλίου, που κάποτε βρισκόταν στην καρδιά της αρχαίας Ρώμης: Σε μια πόλη όπου σχεδόν κάθε ιστορικός θησαυρός έχει αποκαλυφθεί, αυτός ο απέραντος υπόγειος λαβύρινθος είναι ένας ανεξερεύνητος κόσμος.
«Κανείς δεν έχει δει αυτές τις σπηλιές και τις σήραγγες για περισσότερο από έναν αιώνα», λέει η D’Ambrosio στο CNN, βυθιζόμενη όλο και περισσότερο στο σκοτάδι. Αυτοί οι θάλαμοι, οι οποίοι καλύπτουν περίπου 3.900 τετραγωνικά μέτρα – περίπου τα τρία τέταρτα της έκτασης ενός γηπέδου αμερικανικού ποδοσφαίρου – βρίσκονται σε μια περιοχή κάτω από την Αρχαία Ρωμαϊκή Αγορά και το Θέατρο Marcello, ηλικίας 2.000 ετών. Στο βαθύτερο σημείο του, ένα από τα σπήλαια εκτείνεται περίπου 985 πόδια κάτω από την επιφάνεια.
Γνωστές ως Grottino del Campidoglio ή Σπήλαιο του Καπιτωλίου, αυτές οι σήραγγες αποτελούν μέρος του ιστού της Ρώμης ακόμη και πριν από την εποχή του Ιούλιου Καίσαρα, παρά το γεγονός ότι έχουν ξεχαστεί στις πρόσφατες γενιές. Αναπτυγμένες πλήρως κατά τον Μεσαίωνα, χρησιμοποιούνταν συνεχώς μέχρι τη δεκαετία του 1920, στεγάζοντας σε διάφορες χρονικές στιγμές ολόκληρες κοινότητες, καταστήματα, ταβέρνες, εστιατόρια και, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ανθρώπους που έβρισκαν καταφύγιο από τις συμμαχικές βόμβες που έπεφταν.
Πάνω από το έδαφος, το ατμοσφαιρικό πρωινό του Ιουλίου, όταν το CNN απέκτησε αποκλειστική πρόσβαση στο δίκτυο σπηλαίων, οι τουρίστες ίδρωναν σε θερμοκρασίες 35 βαθμών Κελσίου καθώς εξερευνούσαν την Πλατεία του Καπιτωλίου, σχεδιασμένη από τον Μιχαήλ Άγγελο τον 16ο αιώνα, και το συγκρότημα των Μουσείων του Καπιτωλίου. Εβδομήντα πέντε πόδια πιο κάτω, στο σπήλαιο, είναι σαφώς πιο δροσερά, περίπου στους 17,5 βαθμούς Κελσίου, με τον υγρό αέρα να προκαλεί αστράφτισμα σε ορισμένες από τις επιφάνειες των σηράγγων.
Σφραγισμένο για έναν αιώνα
Μερικά από τα περάσματα είναι όμορφα κατασκευασμένα και επενδυμένα με τούβλα, ένα σημάδι της ανάπτυξης και της χρήσης τους τον 19ο αιώνα. Άλλα είναι πιο πρόχειρα λαξευμένα από τόφφο, ένα μαλακό ηφαιστειακό πέτρωμα από το οποίο σχηματίζονται οι διάσημοι Επτά Λόφοι της Ρώμης. Η περιήγηση στις σήραγγες είναι ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο, με τα πολύπλοκα στρώματα της ιστορίας της Ρώμης να αποκαλύπτονται.
Σήμερα, σχεδόν έναν αιώνα αφότου σφραγίστηκαν ως επί το πλείστον με εντολή του δικτάτορα της Ιταλίας Μπενίτο Μουσολίνι, οι σήραγγες έχουν καλυφθεί με φωτιστικά σώματα, ενώ οι σκαλωσιές και άλλα κατασκευαστικά σύνεργα υποδηλώνουν ότι δεν είναι πλέον εγκαταλελειμμένες. Μάλιστα, βρίσκονται σε εξέλιξη εργασίες για την προετοιμασία του δικτύου για τους επισκέπτες. Στα τέλη του 2026 ή στις αρχές του 2027, οι σήραγγες θα ανοίξουν ως ένα από τα νεότερα ιστορικά τουριστικά αξιοθέατα της Ρώμης.
Προς το παρόν, ακόμη και για τους ειδικούς που εργάζονται για την προετοιμασία τους, η είσοδος στο Grottino del Campidoglio εξακολουθεί να αποτελεί ένα ταξίδι ανακάλυψης. Παρά το γεγονός ότι μεγάλο μέρος της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων των Αυτοκρατορικών και Ρωμαϊκών αγορών και του Κολοσσαίου που βρίσκεται κοντά, έχει υποστεί εκτεταμένες ανακαινίσεις τα τελευταία χρόνια, οι σήραγγες έχουν παραμείνει ανέγγιχτες.
Η Ντ’Αμπρόσιο λέει ότι η εμπειρία των επισκεπτών στο σπήλαιο έχει σχεδιαστεί για να συνδυάζει την αρχαιολογία και τη σπηλαιολογία και θα προσελκύσει ένα διαφορετικό είδος επισκέπτη από εκείνους που επικεντρώνονται στις πιο γνωστές τοποθεσίες πάνω από το έδαφος. «Αυτή είναι μια εσωτερική εμπειρία από πολλές απόψεις», προσθέτει. Αν και έχει χτίσει μια μακρά καριέρα σε τοποθεσίες όπως αυτές, η Ντ’Αμπρόσιο διαχειρίζεται τις διοικητικές πτυχές αυτού του συγκεκριμένου έργου, αλλά λέει ότι η πραγματική της αγάπη είναι να λερώνει τα χέρια της.
Υπάρχουν ακόμα πολλά για να θαυμάσουν οι επισκέπτες. Κοιτάζοντας ψηλά σε ένα κενό που εκτείνεται πάνω από μια σήραγγα με ογκόλιθους, είναι δυνατό να δείτε τα λευκά μαρμάρινα θεμέλια του Ναού του Δία, έναν άλλο θησαυρό του Καπιτωλίου Λόφου που ολοκληρώθηκε τον 6ο αιώνα π.Χ.
Το υπόγειο συγκρότημα εξυπηρέτησε πολλούς σκοπούς ανά τους αιώνες, αρχικά ως λατομεία πέτρας και αργότερα ως δεξαμενές νερού, προτού τελικά στεγάσει εμπορικές κατασκευές και αποθήκες. Τον 19ο αιώνα, τα σπήλαια ήταν κάποτε το οικονομικό επίκεντρο μιας κοινότητας εργατικής τάξης που ζούσε σε απλές δημόσιες κατοικίες χτισμένες κατά μήκος των πλαγιών του λόφου. Λέγεται ότι ο Γερμανός λογοτεχνικός γίγαντας Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε ερωτεύτηκε μια γυναίκα που εργαζόταν σε μια από τις ταβέρνες, γράφοντας για την εμπειρία στο ταξιδιωτικό του βιβλίο «Ιταλικό Ταξίδι».
Λίγες λεπτομέρειες είναι γνωστές για το τι ακριβώς φιλοξενούσε κάθε ένα από τα υπόγεια σπήλαια ή πότε, αλλά οι χαρακτικές του Ιταλού κλασικού αρχαιολόγου και καλλιτέχνη του 18ου αιώνα, Τζιοβάνι Μπατίστα Πιρανέζι, το δείχνουν ως ένα ζωντανό κομμάτι του κέντρου της πόλης.
Ο Μουσολίνι κατεδάφισε τα σπίτια και γέμισε μερικές από τις σήραγγες με χώμα για να σταθεροποιήσει τον λόφο από πάνω, στο πλαίσιο του μεγάλου σχεδίου αναζωογόνησης για τον εκσυγχρονισμό της ιταλικής πρωτεύουσας. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ένα μικρό τμήμα χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο αεροπορικών επιδρομών, με βαριές οχυρωμένες πόρτες. Ορατές στις σήραγγες, καθώς και στους αριθμούς των δρόμων, είναι πινακίδες που δείχνουν προς διάφορα «γκαμπινέτο» ή μπάνια, που πιθανότατα χρησιμοποιήθηκαν κατά τη φάση της περιοχής ως καταφύγιο από τις βόμβες που έπεφταν.
Οι εργασίες για το άνοιγμα αυτού του υπόγειου κόσμου στους επισκέπτες ολοκληρώνονται σε φάσεις. Πριν από τον καθαρισμό των σπηλαίων και των σηράγγων, οι αρχαιολόγοι χρησιμοποίησαν σάρωση με λέιζερ για να χαρτογραφήσουν τους χώρους και να καταγράψουν τα σημάδια που άφησαν οι προηγούμενες ανασκαφικές εργασίες. Φωτογραφικές και βιντεοσκοπημένες εκθέσεις των εργασιών που έχουν γίνει θα αποτελούν μέρος μιας μόνιμης έκθεσης σε όλο το συγκρότημα των σηράγγων.
«Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις στοχεύουν, αφενός, στην προστασία του μνημείου, μέσω της αποκατάστασης και της ασφάλειας των κατασκευών, και, αφετέρου, στην ενίσχυση της προσβασιμότητας και της χρηστικότητάς του, η οποία επί του παρόντος είναι εξαιρετικά περιορισμένη», σύμφωνα με την αρχιτεκτονική ομάδα Insula, η οποία ηγείται του έργου. «Το έργο Campidoglio Grottoes προβλέπει συντηρητική αποκατάσταση και βελτίωση των υπόγειων διαδρόμων και κοιλοτήτων που διασχίζουν τον λόφο, διασχίζοντάς τον σε διάφορες κατευθύνσεις και σε πολλαπλά επίπεδα».
Κύριο αξιοθέατο;
Οι εργασίες για την ασφάλεια των τουριστών περιλαμβάνουν επίσης τη διαχείριση του ραδονίου, το οποίο απελευθερώνεται φυσικά από το ηφαιστειακό πέτρωμα που διαταράσσεται κατά τη διαδικασία αποκατάστασης. Οι εργαζόμενοι ελέγχονται συνεχώς για τα επίπεδα έκθεσης και ο χρόνος που περνούν στις σπηλιές είναι περιορισμένος. Θα εγκατασταθούν εξειδικευμένα φίλτρα για τον καθαρισμό του αέρα πριν ο χώρος ανοίξει για το κοινό, λέει ο Antonio Collazzo, αρχαιολόγος που συμμετέχει στο έργο. «Αυτό θα γίνει με ένα σύστημα εξαναγκασμένου εξαερισμού».
Μόλις ολοκληρωθεί το έργο των 2,8 εκατομμυρίων δολαρίων, θα υπάρχει ένας μουσειακός χώρος σε ανώτερο επίπεδο, ενώ η είσοδος στις σήραγγες θα ελέγχεται αυστηρά, με τους επισκέπτες να καθοδηγούνται από ξεναγούς για να διασφαλίζεται η ασφάλειά τους και η ακεραιότητα της ευαίσθητης κατασκευής. Θα προστεθεί επίσης πρόσβαση για άτομα με αναπηρία. Θα υπάρχουν εκθέσεις αρχαίων πέτρινων αντικειμένων και μια ποικιλία από αγγεία που βρέθηκαν θαμμένα στο χώμα, τα οποία πιθανότατα χρησιμοποιούνταν από εμπόρους για τα πάντα, από ελαιόλαδο μέχρι κρασί. Επίσης, ορατοί θα είναι μεταλλικοί δακτύλιοι προσαρτημένοι στους τοίχους, που πιστεύεται ότι χρησιμοποιούνταν για το δέσιμο ζώων που κατέβαιναν στο σύμπλεγμα των σπηλαίων.
Τα αντικείμενα και τα υλικά που ανακτήθηκαν κατά τη διάρκεια προηγούμενων ανασκαφών στην περιοχή και αποθηκεύτηκαν στις αποθήκες του μουσείου του Καπιτωλίου παραπάνω έχουν μεταφερθεί στις σήραγγες για να μελετηθούν στο αρχικό τους πλαίσιο, λέει η D’Ambrosia. «Για μια αρχαιολόγο όλα είναι ενδιαφέροντα», λέει. Αλλά μόνο τα κομμάτια που είναι πιθανό να ενδιαφέρουν τους επισκέπτες είναι πιθανό να παραμείνουν στη θέση τους.
Ακόμα και με όλες τις τρέχουσες εργασίες που πραγματοποιούνται, από ψηλά, υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι στον λόφο του Καπιτωλίου υπάρχει ένα εκτεταμένο δίκτυο σπηλαίων και σηράγγων από κάτω. Αλλά h Αμπρόσιο είναι βέβαιh ότι σύντομα θα αποτελέσουν ένα σημαντικό αξιοθέατο σε μια πόλη που δεν στερείται από αυτά.
«Η περιοχή δεν έχει ανοίξει ποτέ πριν στο κοινό όπως θα είναι», λέει η ίδια. «Χρησιμοποιήθηκε από τον πληθυσμό, ως αποθήκες, καταστήματα, ταβέρνες, αλλά ποτέ ως επισκέψιμος χώρος όπως θα είναι».
Πηγή: CNNtravel.com
Δείτε επίσης
Πηγή: www.travelstyle.gr