Ο ρόλος των γυναικών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο συχνά παραβλέπεται, όμως οι ιστορίες θάρρους που έχουν γίνει γνωστές αντικατοπτρίζουν τον τρόπο που συνέβαλαν στις μάχες εναντίον των Ναζί.
Πιο συγκεκριμένα, η τελευταία εκπομπή το podcast History’s Secret Heroes του BBC Radio 4, με αφηγήτρια την Helena Bonham Carter, αναφέρθηκε σε μια πολεμική Μοίρα από Ρωσίδες πιλότους που πετούσαν τις νύχτες και εκτελούσαν μυστικές αποστολές βομβαρδισμού.
Οι Γερμανοί τις αποκαλούσαν «die Nacht Hexen», ή «Μάγισσες της Νυχτός». Ήταν μια επίλεκτη ομάδα πιλότων, πλοηγών, προσωπικού εδάφους και μηχανικών, των οποίων το πάθος για την αεροπορία και η ισχυρή αίσθηση του καθήκοντος τις οδήγησαν να σπάσουν τα στερεότυπα των δύο φύλων.
«Οι Μάγισσες της Νυχτός»
Μεταξύ αυτών που συμμετείχαν στη Μοίρα ήταν οι επίδοξες πιλότοι και καλύτερες φίλες Πολίνα Γκέλμαν και Γκάλια Ντοκούτοβιτς. Και οι δύο είχαν μάθει να πετούν όταν ήταν νέες – και όταν τον Οκτώβριο του 1941 δόθηκε η εντολή στη διάσημη σοβιετική αεροπόρο Μαρίνα Ρασκόβα να στρατολογήσει γυναίκες σε ιπτάμενες μονάδες, μεταξύ των οποίων και οι «Μάγισσες της Νυχτός», άρπαξαν την ευκαιρία.
«Ήταν ένα άτομο που έδειξε ότι οι γυναίκες είναι απόλυτα ικανές για τέτοιου είδους πτήσεις».
«Ήταν σίγουρα εθισμένες στην αδρεναλίνη. Ήθελαν να πετάξουν, αγαπούσαν τις πτήσεις», λέει η ιστορικός Λιούμπα Βινογκράντοβα, συγγραφέας του βιβλίου Avenging Angels: Soviet Women Snipers on the Eastern Front (1941-45). «Και δεύτερον, διακατέχονταν από έντονο το συναίσθημα του πατριωτισμού. Έτσι, και οι δύο, προσφέρθηκαν εθελοντικά».
Όπως τονίζει δημοσίευμα του BBC, η Ρασκόβα αποτέλεσε πηγή έμπνευσης. «Ήταν μια μεγάλη προσωπικότητα της εποχής της. Το όνομά της, η φωτογραφία της, το πρόσωπό της ήταν γνωστά σε όλη [τη χώρα]. Ήταν ένα πρότυπο. Ήταν ένα άτομο που έδειξε ότι οι γυναίκες είναι απόλυτα ικανές για τέτοιου είδους πτήσεις», λέει η Βινογκράντοβα.
Ξεπερνώντας τα εμπόδια
Οι «Μάγισσες της Νυχτός» εκπαιδεύτηκαν κοντά στον ποταμό Βόλγα, κοντά στο Ένγκελς της Ρωσίας, και έπρεπε να «χωρέσουν» αυτό που τυπικά θα ήταν τρία χρόνια εκπαίδευσης σε μόλις τρεις μήνες. Οι γυναίκες βρέθηκαν και οι δύο να επιλέγονται ως πλοηγός και όχι ως πιλότος, κάτι που αρχικά απογοήτευσε την Ντοκούτοβιτς – αν και αφού πέταξε, έγινε πιο θετική για αυτό το αποτέλεσμα, γράφοντας: «Τώρα βλέπω πόσο συναρπαστικό είναι να είσαι πλοηγός! Όταν έχεις μικρή εμπειρία πτήσεων, «περπατάς» σε ένα όνειρο και θέλεις απλώς να ξαναβγείς στον ουρανό».
Επειδή οι σοβιετικές δυνάμεις είχαν έλλειψη αεροσκαφών, οι γυναίκες έλαβαν ξύλινα αεροπλάνα Po-2, τα οποία δεν ήταν κατάλληλα για μάχη, αφού συνήθως χρησιμοποιούνταν για τον ψεκασμό φυτοφαρμάκων. Συν τοις άλλοις, δεν τους δόθηκαν όπλα, ασύρματοι ή αλεξίπτωτα. Ως αποτέλεσμα, η προτεραιότητα δόθηκε στη μεταφορά βομβών.
Τους έδωσαν το συγκεκριμένο όνομα επειδή τα ξύλινα αεροσκάφη τους παρομοιάζονταν με σκούπες, ενώ η τακτική τους έδινε την αίσθηση ότι μπορούσαν να εμφανίζονται και να εξαφανίζονται χωρίς ίχνος.
Όσον αφορά τα αεροπλάνα τους, χρησιμοποίησαν τους περιορισμούς τους προς όφελός τους: τα Po-2 δεν έκαναν σχεδόν καθόλου θόρυβο, δεν μπορούσαν να εντοπιστούν με ραδιοεντοπισμό και ήταν πολύ μικρά για να φαίνονται στους υπέρυθρους εντοπιστές. Έτσι, οι γυναίκες μπορούσαν να πετάξουν πάνω από γερμανικό έδαφος, να σβήσουν τις μηχανές τους και να ξεγλιστρήσουν ήσυχα, απελευθερώνοντας ευκολότερα τις βόμβες τους χωρίς να γίνουν αντιληπτές.
Σύμφωνα με τη Βινογκράντοβα, ο ρυθμός των επιχειρήσεών τους ήταν ταχύτατος: «Κάθε τέσσερα λεπτά ένα αεροσκάφος απογειωνόταν, βομβάρδιζε τον στόχο και γύριζε πίσω, και το άλλο αεροσκάφος έπαιρνε τη θέση του».
Οι Γερμανοί διέδωσαν τις ιστορίες των επιθέσεων σε όλες τις περιοχές που κατείχαν, παρουσιάζοντας τις «Μάγισσες της Νυχτός» ως υπερφυσική δύναμη. Τους έδωσαν το συγκεκριμένο όνομα επειδή τα ξύλινα αεροσκάφη τους παρομοιάζονταν με σκούπες, ενώ η τακτική τους έδινε την αίσθηση ότι μπορούσαν να εμφανίζονται και να εξαφανίζονται χωρίς ίχνος.
Η ενέδρα και αναγνώριση μετά τον πόλεμο
Οι νίκες των «Μαγισσών της Νυχτός» τους χάρισαν διάκριση και το 1943 έγιναν επίσημα το 46ο Σύνταγμα Αεροπορίας Νυχτερινών Βομβαρδιστικών. Ωστόσο, τον Ιούλιο του 1943, οι Γερμανοί αιφνιδίασαν τους πιλότους με μια νέα τακτική: κράτησαν σιωπηλά τα αντιαεροπορικά τους όπλα και αντ’ αυτού πραγματοποίησαν νυχτερινή αεροπορική επίθεση εναντίον των βομβαρδιστικών. Η Ντοκούτοβιτς σκοτώθηκε στις 31 Ιουλίου, μαζί με επτά ακόμα «Μάγισσες», σε αυτό που η Βινογκράντοβα αποκαλεί «τη χειρότερη νύχτα μάλλον σε ολόκληρη την ιστορία του συντάγματος». Παρ’ όλα αυτά, οι γυναίκες συνέχισαν να πολεμούν μέχρι την κήρυξη της νίκης από τους Συμμάχους τον Μάιο του 1945, σύμφωνα με το BBC.
«Ήταν στο αεροδρόμιο έτοιμες να πετάξουν για μια αποστολή όταν τους ανακοινώθηκε», λέει η Βινογκράντοβα για την αφοσίωση της Γκέλμαν και των άλλων «Μαγισσών» στον αγώνα.
«Αυτό που γίνεται από επιθυμία της καρδιάς είναι πάντα καλύτερο από αυτό που συμβαίνει από υποχρέωση».
Τον Οκτώβριο του 1945, το σύνταγμα διαλύθηκε επίσημα και θα είχε τη διάκριση να είναι η μόνη μονάδα του Κόκκινου Στρατού που εξακολουθούσε να είναι εξ ολοκλήρου γυναικεία στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Γκέλμαν θα ενταχθεί αργότερα στο Στρατιωτικό Ινστιτούτο Ξένων Γλωσσών και θα δώσει στην κόρη της το όνομα Γκάλια από την πεσούσα φίλη της.
Η Γκέλμαν πέθανε το 2005, και προς το τέλος της ζωής της αναλογίστηκε γιατί οι Μάγισσες ήταν τόσο επιτυχημένες – αποδίδοντας τα εύσημα στο γεγονός ότι εκτελούσαν τα καθήκοντά τους εθελοντικά. Μιλώντας στην ιστορικό Ρέινα Πένινγκτον, η Γκέλμαν είπε: «Ήταν η ελεύθερη βούλησή τους, και αυτό που γίνεται από επιθυμία της καρδιάς είναι πάντα καλύτερο από αυτό που συμβαίνει από υποχρέωση».
Φωτογραφία: Andrei Linde και BBC
Πηγή: www.in.gr